Lời cảnh tỉnh từ những vụ ngộ độc rượu chứa methanol

Thực tế trong mấy năm gần đây, tại một số tỉnh, thành đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc rượu có hàm lượng methanol vượt xa mức cho phép, để lại hậu quả nặng nề cho người dân và cộng đồng. Đáng kể như vụ 6 người ở tỉnh Tiền Giang bị ngộ độc rượu trong chuyến du lịch tại Ninh Thuận vào cuối tháng 3/2025. Được biết, 6 người này đã uống rượu trái cây nhãn hiệu K.T (mỗi chai 500 ml), khoảng 6 giờ sau khi uống rượu, các nạn nhân đều xuất hiện các triệu chứng như nôn ói, rối loạn tiêu hóa nhưng chủ quan không đi khám. Đến chiều hôm sau, khi các triệu chứng trở nặng, nhóm người mới được đưa đến bệnh viện. Hai người đã rơi vào hôn mê, phải đặt nội khí quản, thở máy. Người trẻ nhất, 25 tuổi, không qua khỏi. Kết quả giám định cho thấy, hàm lượng methanol trong rượu vượt gấp hàng nghìn lần mức cho phép.

Điều trị cho bệnh nhân ngộ độc rượu tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai (Nguồn: Hà Nội Mới)
 

Trước đó năm 2024 liên tiếp xảy ra các vụ ngộ độc rượu tại một số quán ăn, nhà hàng khiến nạn nhân tử vong do uống phải rượu có chứa methanol. Tháng 7/2024, tại một đám cưới ở Thường Tín, Hà Nội, 5 người có dấu hiệu ngộ độc rượu methanol, trong đó một người tử vong ngay sau đó. Các bệnh nhân nhập viện với biểu hiện nhìn mờ, đau đầu, nhiễm toan chuyển hóa nặng. Mẫu rượu xét nghiệm cho kết quả hàm lượng methanol lên tới 34%. Cũng trong tháng 7/2024, tại Long An, 8 người làm thuê cho một cơ sở xay lúa đã bị ngộ độc rượu sau khi cùng uống rượu do người quen tặng. Chỉ 30 phút sau bữa ăn, cả nhóm xuất hiện các triệu chứng ngộ độc rượu: nôn ói, đau đầu, khó thở và được đưa đi cấp cứu tại Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc (Bệnh viện Đa khoa Long An). Nhờ được điều trị kịp thời, tất cả bệnh nhân ổn định trở lại.

Ngày 17/10/2024, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Kạn tiếp nhận 5 trường hợp ngộ độc sau khi ăn lẩu và uống rượu tại một quán trên đường Thanh Niên, TP. Bắc Kạn. Kết quả xét nghiệm cho thấy, mẫu rượu trắng mà bệnh nhân đã sử dụng có hàm lượng methanol cao hơn 30 lần so với mức cho phép.

Cuối tháng 12/2024, tại TP. Vũng Tàu có 4 người đã phải nhập viện sau khi uống rượu tại một quán bún cá lóc, trong đó một người rơi vào tình trạng nguy kịch, hôn mê sâu và ngừng tim. Loại rượu được dùng có chứa methanol – chất cực độc không được sử dụng trong thực phẩm. Theo các bác sĩ, chỉ với 10 ml methanol có thể gây mù lòa, và trên 30 ml có thể dẫn tới tử vong. Không lâu sau đó, một vụ ngộ độc khiến 2 du khách tử vong do uống loại rượu limoncello “tự chế” tại một nhà hàng ở Hội An vào đêm Giáng sinh 2024. Kết quả điều tra cho thấy, rượu được pha bằng cồn y tế 70% không qua kiểm định, gây tồn dư methanol ở mức nguy hiểm.

Những vụ ngộ độc rượu liên tiếp xảy ra thời gian qua không chỉ là hồi chuông báo động đối với cá nhân người tiêu dùng mà còn đặt ra yêu cầu cấp bách với các cơ quan chức năng trong công tác kiểm soát an toàn thực phẩm, đặc biệt là sản phẩm rượu không rõ nguồn gốc, kém chất lượng và chứa methanol.

Quản lý rượu - từ ý thức người dùng đến trách nhiệm hệ thống

Thời gian qua, Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cũng thường xuyên tiếp nhận các ca ngộ độc methanol, trong đó có nhiều bệnh nhân nặng, tử vong. Qua phân tích các vụ ngộ độc rượu, Tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết, rượu trắng pha cồn công nghiệp methanol là nguyên nhân hàng đầu gây ra ngộ độc, tiếp đến là rượu ngâm cỏ cây rừng độc, rượu ngâm củ ấu, động vật...

Methanol là một loại cồn công nghiệp, không màu, có mùi nhẹ và rất dễ bị nhầm lẫn với ethanol – loại cồn dùng trong đồ uống có cồn. Tuy nhiên, methanol lại cực kỳ nguy hiểm cho cơ thể người. Khi vào cơ thể, nó chuyển hóa thành các chất độc hại như formaldehyde và acid formic, gây tổn thương nghiêm trọng cho mắt, hệ thần kinh trung ương, gan, thận và tim.

Rượu methanol rất giống rượu ethanol thông thường (rượu nấu từ ngũ cốc), thậm chí ngọt, dễ uống hơn nên rất khó để phân biệt. Khi mới uống, bệnh nhân cũng có cảm giác giống với say rượu nên dễ bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, khoảng 1-2 ngày sau, người bệnh có thể mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh và sâu, co giật, hôn mê. Khi đến viện, đa số bị tổn thương não, mù mắt và tụt huyết áp, nguy kịch.

Tại Trung tâm Chống độc, tỷ lệ tử vong của bệnh nhân ngộ độc methanol là xấp xỉ 30%. Ở các cơ sở y tế tuyến dưới, con số này thậm chí còn lên đến 50%. Trong trường hợp bệnh nhân được cứu sống thì cũng sẽ chịu những di chứng nặng nề đến hết đời. Do đó, người dân tuyệt đối không nên uống rượu không rõ nguồn gốc, rượu tự nấu hay rượu đóng chai không nhãn mác. Việc tiêu thụ rượu trôi nổi tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc cao, đặc biệt là vào các dịp lễ, Tết.

Vấn đề ngộ độc rượu không chỉ là vấn đề cá nhân, mà còn là vấn đề của cả hệ thống: từ khâu sản xuất, phân phối đến ý thức tiêu dùng. Tại Việt Nam, mặc dù Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia đã có hiệu lực từ năm 2020, song tình trạng rượu trôi nổi, rượu tự nấu, rượu pha chế thiếu kiểm soát vẫn còn phổ biến ở nhiều địa phương. Các cơ sở nhỏ lẻ, không có giấy phép sản xuất rượu công nghiệp vẫn ngang nhiên hoạt động, bán rượu cho người tiêu dùng mà không bị xử lý triệt để. Đã đến lúc các cơ quan chức năng cần siết chặt quản lý việc cấp phép và kiểm tra chất lượng rượu tại các nhà hàng, quán ăn, hộ sản xuất. Nâng cao nhận thức cộng đồng về rủi ro từ rượu không rõ nguồn gốc. Đặc biệt, cần tăng cường xử lý hình sự đối với hành vi sản xuất, buôn bán rượu có chứa methanol.

Từ những vụ ngộ độc kinh hoàng kể trên, bài học rút ra không chỉ là nỗi đau mất mát mà còn là lời cảnh tỉnh cho người tiêu dùng. Một ly rượu vui có thể trở thành bản án tử nếu thiếu hiểu biết và chủ quan. Rượu – nếu không được kiểm soát chặt chẽ – sẽ không còn là chất xúc tác cho niềm vui mà trở thành “kẻ sát nhân vô hình”. Mỗi người cần trở thành người tiêu dùng tỉnh táo và chủ động bảo vệ bản thân. Và hơn hết, một hệ thống pháp lý nghiêm minh, minh bạch và hiệu quả chính là lá chắn để ngăn ngừa những cái chết đáng tiếc vì methanol.

Vũ Thanh