Ngày nay, với nhịp sống hối hả, đồ ăn, đồ uống chế biến nhanh, tiện lợi đang dần trở thành một phần quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt Nam, đặc biệt là với trẻ em. Các cửa hàng đồ ăn nhanh, đồ uống mang đi ngày càng nhiều từ các quán ăn vỉa hè, trước cổng trường học hay khu vui chơi, cùng với sự tiện lợi của dịch vụ giao hàng, đã khiến việc tiếp cận những đồ ăn nhanh trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Thường xuyên tiêu thụ thức ăn đường phố tiềm ẩn nhiều hệ lụy đến sức khỏe, trong đó có tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ em.
Lo ngại vấn đề sức khỏe của trẻ em
Thức ăn đường phố là những đồ ăn, thức uống được làm sẵn hoặc chế biến, nấu nướng tại chỗ, có thể ăn ngay được bày bán trên vỉa hè, lề đường, khu vui chơi, khu vực trường học… thuận tiện cho người tiêu dùng. Thức ăn đường phố ngày càng trở nên phổ biến và được ưa chuộng sử dụng làm bữa sáng, bữa trưa, bữa tối. Đặc biệt, đồ ăn nhanh là món ăn “khoái khẩu” của nhiều trẻ em.
Đồ ăn nhanh trở thành món ăn "khoái khẩu" của nhiều trẻ em
Theo quan sát, trước các cổng trường cứ cách vài mét lại xuất hiện một gánh hàng với đủ loại thực phẩm thoạt trông khá hấp dẫn đối với các “thượng đế nhỏ” như: các loại xiên nướng, đồ chiên rán, bánh tráng trộn, bim bim, nước ép trái cây, trà sữa...
Hiện nay, có thể dễ dàng mua những đồ ăn nhanh tại cửa hàng ở một số tuyến phố, khu vui chơi trẻ em, hoặc trong các siêu thị cũng bày bán các loại thực phẩm này. Những suất ăn chế biến sẵn như: Bánh mỳ, xúc xích, pizza, khoai tây chiên, mỳ Ý... thường có giá từ 20 nghìn đến hơn 100 nghìn đồng tùy loại. Nhiều phụ huynh thường đưa trẻ đến các khu vui chơi và mua đồ ăn nhanh cho con hoặc đưa trẻ đến các cửa hàng ăn nhanh như một phần thưởng khi trẻ đạt điểm tốt ở trường.
Chị Bùi Tuyết Nhung (Ba Đình, Hà Nội) tâm sự: "Thỉnh thoảng tôi hay cho con đi ăn pizza hoặc đồ ăn nhanh vào những dịp cuối tuần và ngày lễ, coi đó như một bữa ăn cải thiện và là “phần thưởng” cho con do có nỗ lực trong học tập. Những món được bọn trẻ yêu thích là khoai tây chiên, mì sốt, hamburger...".
Tại khu vui chơi trên đường Láng (Hà Nội) vào ngày cuối tuần, rất nhiều gia đình đưa con em đến tham quan, vui chơi. Ngoài các trò chơi cho trẻ em thì tại đây cũng phục vụ nhiều đồ ăn, nước uống. Lướt qua một vòng thì chỉ có những đồ ăn nhanh như gà rán, xúc xích, pizza, phô mai chiên, nước là các loại trà pha sẵn như trà tắc, trà sữa, trà chanh… Quầy đồ ăn tại đây cũng rất nhộn nhịp phục vụ các khách hàng “nhí” sau khi vui chơi, được phụ huynh thưởng cho những món ăn yêu thích.
Khu vực trường học có rất nhiều hàng quán bán đồ ăn nhanh
Chị Thu Hường (Đội Cấn, Hà Nội) cho biết: Hai bạn nhỏ nhà tôi mỗi khi được đi chơi chỉ thích ăn gà rán, khoai tây chiên, xúc xích, trà sữa. Mặc dù biết những đồ ăn này không tốt nhưng vì chiều con, lâu lâu mới được ra ngoài nên vẫn mua cho.
Tại các quán ăn khu vực gần trường học, giờ tan học là thời điểm đông khách nhất, chủ yếu là học sinh mua đồ ăn, đồ uống. Có bạn nạp năng lượng trước giờ học tăng ca buổi tối, có bạn trong khi đợi phụ huynh đón đã ghé vào quán gần trường mua cái bánh mỳ, chiếc xúc xích hay cốc trà sữa “lót dạ”.
Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi và hấp dẫn của thức ăn đường phố là những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe, đặc biệt là vấn đề thừa cân, béo phì ở trẻ em. Đồ ăn nhanh thường chứa nhiều calo, chất béo chuyển hóa, đường và muối, trong khi lại thiếu hụt vitamin, khoáng chất và chất xơ. Việc tiêu thụ thường xuyên những loại thực phẩm này có thể dẫn đến việc tích tụ mỡ thừa, gây tăng cân không kiểm soát.
Mất cân bằng dinh dưỡng
Theo PGS.TS Nguyễn Quang Dũng - Trưởng bộ môn Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm (Đại học Y Hà Nội) cho biết, mất cân đối giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao là một trong những nguyên nhân dẫn tới thừa cân béo phì. Chế độ ăn giàu lipid hoặc đậm độ năng lượng cao có liên quan chặt chẽ với gia tăng tỷ lệ béo phì. Protein, lipid, glucid đều có thể chuyển thành chất béo dự trữ và tiêu thụ dư thừa 70Kcal mỗi ngày sẽ dẫn tới tăng cân.
Thức ăn nhanh công nghiệp như bánh snack, khoai tây chiên giòn, nước ngọt, nước có gas, nước có thêm đường và thức ăn nhanh bán công nghiệp như gà rán, hamburger, bánh pizza... là thức ăn giàu năng lượng. Mỗi phần gà rán có từ 400-450 kcalo, một phần hamburger cũng 450-460 kcalo - tùy kích cỡ, trọng lượng, chiếm khoảng 1/4 năng lượng khuyến nghị hằng ngày.
Không thể phủ nhận thức ăn nhanh là tiện nhưng nếu dùng thường xuyên thì về lâu dài sẽ tiềm ẩn nhiều nguy hại về sức khỏe, nhất là đối với trẻ em. Bởi lẽ thức ăn nhanh có năng lượng cao, nhiều chất béo, nhiều muối nhưng lại ít rau, do vậy không cân đối được các chất dinh dưỡng.
Thừa cân, béo phì ở trẻ em không chỉ là vấn đề về ngoại hình mà còn là cánh cửa mở ra hàng loạt các bệnh lý mạn tính khi trưởng thành. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của các em mà còn tạo gánh nặng cho hệ thống y tế.
Để bảo vệ sức khỏe thế hệ tương lai, cần có sự chung tay của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Cha mẹ cần là những người tiên phong trong việc thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh cho con cái, hạn chế đồ ăn nhanh và khuyến khích các hoạt động thể chất. Nhà trường có thể tăng cường giáo dục dinh dưỡng, kiểm soát các loại thực phẩm bán trong căng tin. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần có những chính sách, quy định cụ thể để quản lý việc quảng cáo và kinh doanh đồ ăn nhanh hướng đến trẻ em.
An Nhiên