Thời gian qua, vấn đề thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với đồ uống có cồn và nước giải khát có đường chính thức trở thành tâm điểm trên các phương tiện truyền thông, khi Quốc hội chính thức thông qua Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) với những thay đổi mang tính bước ngoặt. Nhiều bài viết trên các báo điện tử, tạp chí chuyên ngành đã phản ánh góc nhìn đa chiều về chính sách mới này, đồng thời nêu bật những lo ngại về tác động đến sản xuất, tiêu dùng và sức khỏe cộng đồng.
Một trong những thay đổi lớn nhất là lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia và rượu mạnh. Theo bài viết “Mặt hàng bia chính thức chịu thuế TTĐB lên 70% từ năm 2027, SABECO sẽ chuyển phần thuế tăng thêm vào giá bán?” đăng trên Người quan sát ngày 15/6/2025 (https://nguoiquansat.vn/mat-hang-bia-chinh-thuc-chiu-thue-ttdb-len-70-tu-nam-2027-sabeco-se-chuyen-phan-thue-tang-them-vao-gia-ban-224988.html), thuế TTĐB với bia sẽ tăng lên 70% từ năm 2027, so với mức hiện tại là 65%, sau đó tiếp tục lộ trình lên 90% vào năm 2031. Điều này buộc các doanh nghiệp sản xuất bia phải điều chỉnh giá bán để bù đắp phần chi phí tăng thêm, gây áp lực trực tiếp lên người tiêu dùng.
Bức tranh chung cũng được nhiều tờ báo cùng phản ánh. Bài “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia, thuốc lá, nước giải khát có lượng đường cao” trên VietnamNet (https://vietnamnet.vn/tang-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-ruou-bia-thuoc-la-do-uong-co-duong-2411373.html) và “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia lên 70% từ năm 2027” trên báo Người Lao động (https://nld.com.vn/tang-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-ruou-bia-len-70-tu-nam-2027-196250614085345948.htm) đều nhấn mạnh, thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia và thuốc lá sẽ tăng mạnh theo lộ trình nhằm tăng thu ngân sách và giảm tiêu dùng những mặt hàng không có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, các hiệp hội ngành hàng và nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại rằng, mức thuế tăng quá nhanh, quá cao sẽ tạo cú sốc cho ngành, ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm, thu nhập và an sinh xã hội, đồng thời tác động lan tỏa đến các ngành phụ trợ như bao bì, vận chuyển, dịch vụ ăn uống.
Một điểm mới thu hút sự quan tâm đặc biệt là việc nước giải khát có đường lần đầu tiên chính thức chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, với mức 8% từ năm 2027, 10% từ 2028. Ngày 14/6, trên Tạp chí Công Thương có bài “Quốc hội chính thức thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi)” (https://tapchicongthuong.vn/quoc-hoi-chinh-thuc-thong-qua-luat-thue-tieu-thu-dac-biet--sua-doi-141732.htm) và trên Tạp chí Tài Chính Doanh Nghiệp có bài “Quốc hội 'chốt' áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường, tăng thuế thuốc lá, rượu bia” (https://tapchicongthuong.vn/quoc-hoi-chinh-thuc-thong-qua-luat-thue-tieu-thu-dac-biet--sua-doi-141732.htm) cho biết, mục tiêu chính của chính sách là hướng đến bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm nguy cơ béo phì, tiểu đường và các bệnh không lây nhiễm khác đang gia tăng.Tuy nhiên, các bài viết cũng phản ánh nhiều lo ngại từ phía doanh nghiệp và giới chuyên gia kinh tế.
Theo Tạp chí Tài Chính Doanh Nghiệp, nhiều ý kiến cho rằng việc áp thuế chỉ là một phần trong chiến lược kiểm soát nguy cơ bệnh tật, song nếu chỉ dựa vào thuế thì hiệu quả hạn chế. Thay vào đó, cần kết hợp với các giải pháp toàn diện như giáo dục dinh dưỡng, nâng cao nhận thức tiêu dùng... Đặc biệt, mối lo ngại lớn nhất đến từ việc gánh nặng thuế sẽ được chuyển vào giá thành sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng, đặc biệt là nhóm có thu nhập trung bình và thấp – đối tượng tiêu thụ chính của các loại nước giải khát phổ thông hiện nay.
Trước đó, trên báo Dân trí ngày 9/5 có bài viết “Đánh thuế nước ngọt, cần lộ trình để doanh nghiệp thích ứng” (https://dantri.com.vn/xa-hoi/danh-thue-nuoc-ngot-can-lo-trinh-de-doanh-nghiep-thich-ung-20250509085648159.htm) và trên Tạp chí Tài Chính Doanh Nghiệp ngày 5/6 đăng bài “Đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường: Cần thêm cơ sở khoa học” (https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/danh-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-nuoc-giai-khat-co-duong-can-them-co-so-khoa-hoc-d58922.html v đã phản ánh rõ băn khoăn này. Các bài viết cũng đồng thời đề xuất cần các biện pháp hỗ trợ sản xuất đồ uống không đường, ít đường cùng với kiểm soát quảng cáo, truyền thông dinh dưỡng, để đạt được hiệu quả toàn diện hơn.
Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vừa được Quốc hội chính thức thông qua là bước đi mang tính bước ngoặt trong nỗ lực tăng thu ngân sách, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tiệm cận các khuyến nghị quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những mục tiêu tích cực, chính sách mới này cũng đặt ra nhiều thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp, thị trường tiêu dùng và nền kinh tế nói chung. Đặc biệt, nhiều phân tích cho thấy, tác động từ việc tăng thuế không chỉ dừng lại ở ngành bia rượu, nước giải khát, mà còn ảnh hưởng dây chuyền đến nhiều ngành kinh tế khác.
Theo cảnh báo từ các chuyên gia kinh tế, việc tăng thuế TTĐB quá nhanh có thể làm giảm GDP từ 0,3 – 0,4%, ảnh hưởng đến việc làm, thu nhập và tăng nguy cơ giảm sức mua trong nền kinh tế. Do đó, để đạt hiệu quả bền vững, cần phải thực hiện theo hướng cân bằng lợi ích giữa ngân sách – sức khỏe cộng đồng – sự phát triển của doanh nghiệp và nền kinh tế.