Bắt đất hoang “trổ hoa”
Đến thăm HTX Tâm Ngọc, một HTX thật đặc biệt khi lao động chủ yếu là người khuyết tật ngay cả nữ Giám đốc cũng vậy. Chị Thuần dáng người nhỏ nhắn, bước đi “chấm phẩy” nhưng toát lên một sự năng động lạ thường khiến nhiều người ngưỡng mộ.
Chị Thuần sinh năm 1983 và vốn là trẻ bình thường. Được 10 tháng tuổi, chị bị sốt bại liệt và di chứng teo mất cẳng chân trái. Mãi đến năm 10 tuổi, chị mới đi lại được với chiếc gậy gỗ. Lớn lên chị đi xin việc nhiều nơi nhưng chẳng chỗ nào nhận vì biết chị là người khuyết tật. Chị Thuần phải đi hát rong, bán hàng rong để kiếm những đồng tiền lẻ nuôi sống bản thân.
Chị Thuần giới thiệu sản phẩm trà thảo dược tại hội chợ
Sau đó chị kết hôn và sinh con. Những tưởng số phận hẩm hiu của chị đã tìm được bờ vai nương tựa nhưng rồi sau một vụ tai nạn giao thông, chị phải nằm viện dài ngày, người chồng cũng bỏ chị lại mà ra đi. Một tay chị lại gánh gồng nuôi hai con thơ. Đến nay, chân trái chị vẫn còn đang bị đóng 12 chiếc đinh sau ca phẫu thuật năm nào.
Sau nhiều lần tham gia sinh hoạt tại các tổ chức phụ nữ, người khuyết tật, chị được truyền lửa về khởi nghiệp trong nông nghiệp. Nhận thấy trong xã có nhiều thửa ruộng hoang, bà con không canh tác, chị Thuần đã vận động bà con cho thuê lại để trồng trà thảo dược. Sau đó chị vận động những người khuyết tật trong xã thành lập HTX Tâm Ngọc vào năm 2019 với số vốn ít ỏi.
Bà Lê Thị Lưu, mẹ chị Thuần chia sẻ: Con mình sinh ra đã thiệt thòi nên tôi chẳng mong gì hơn chỉ mong con khỏe mạnh và làm đủ ăn. Thuần bảo sẽ về trồng dược liệu tôi thấy vất vả quá nên khuyên con đừng làm. Song, con tôi khuyên mẹ yên tâm đi con quyết sẽ làm được, con tin sẽ thành công.
Những cây trà thảo dược đầu tiên được trồng gồm có đinh lăng, chè vằng, lạc tiên, tâm sen, cỏ ngọt, hoa cúc, hoa nhài... Với ý định chế biến thành trà túi lọc thảo dược, chị Thuần đã nghiên cứu các bài thuốc dân gian và áp dụng công nghệ chế biến hiện đại như sấy lạnh để tạo ra các loại trà chưa từng có trên thị trường.
Chị Thuần xác định phải sản xuất nguyên liệu đầu vào sạch theo tiêu chuẩn VietGAP, không phun thuốc trừ sâu hóa học hay sử dụng phân bón hóa học, chỉ dùng phân sinh học và chế phẩm sinh học. “Chúng tôi sản xuất theo hướng nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn. Thảo dược sau khi thu hoạch các cành già, gốc cũ, cỏ đều được thu gom lại và ủ thành phân vi sinh để bón cho vụ sau”, chị Thuần cho biết.
Tuy nhiên dù đã có sản phẩm tốt nhưng việc tiếp thị sản phẩm đến khách hàng lại vô cùng gian nan. Chị Thuần bảo rằng, nhiều người vẫn chưa tin tưởng vào những giá trị mà người khuyết tật mang lại cho xã hội, khi chúng tôi mang sản phẩm đi tiếp thị, nhiều nơi họ không tin đây là sản phẩm do những người khuyết tật làm ra. Có nơi họ nghĩ chúng tôi lợi dụng danh nghĩa người khuyết tật để đi “xin từ thiện”. Vì vậy, quá trình gây dựng thương hiệu cho trà của HTX rất gian nan và trong một thời gian khá dài.
Sản phẩm trà “thuận tự nhiên”
Hiện tại HTX Tâm Ngọc có tới 5 sản phẩm được UBND TP Hà Nội chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Cụ thể như, Liên Hoa trà là sự kết hợp giữa chè vằng, lạc tiên, đinh lăng, cỏ ngọt, tâm sen, hoa nhài, hoa cúc có tác dụng tăng tuần hoàn máu não, tăng sức đề kháng, chống căng thẳng thần kinh, giải tỏa lo âu và thải độc cho gan, bảo vệ lá gan người uống, xua tan mất ngủ.
Còn đối với Cà Gai Leo trà gồm các thảo dược quý như cà gai leo, mật nhân và diệp hạ châu chứa các hoạt chất như Ancaloit, glyco ancaloit,... giúp tăng cường chức năng thải độc cơ thể, đặc biệt là gan nên đang được thị trường ưa chuộng. Cà Gai Leo trà còn lọt top 10 sản phẩm được vinh danh của Thủ đô năm 2020.
Như Hoa trà gồm các thành phần như lá nếp, cà gai leo, hoa nhài, xạ đen, giảo cổ lam, cỏ ngọt có tác dụng giảm mỡ máu, giảm béo hiệu quả đối với người thừa cân...
Chị Thuần cùng xã viên trên vùng trồng nguyên liệu thảo dược
Đặc biệt, khi quan sát chính những công nhân trẻ tuổi trong HTX thường xuyên bị đau đầu, stress, làm việc không tập trung, chị Thuần đã nghiên cứu và kế thừa những kinh nghiệm dân gian để đưa ra sản phẩm mang tên Thanh Xuân trà. Đây là loại trà dành riêng cho giới trẻ với công dụng giúp cho tinh thần tĩnh tâm, đầu óc thư thái và giữ được thanh xuân, tuổi trẻ lâu hơn, giảm áp lực công việc, học tập.
Thanh Xuân trà còn có tác dụng ngăn ngừa ung thư, thải độc gan, bổ thận, bổ tỳ. Thanh Xuân trà có vị ngọt thanh, màu vàng trẻ trung, mùi thơm dịu nhẹ từ thảo mộc đem đến hương vị của tuổi trẻ, hương vị của Thanh Xuân.
Ngoài ra, gần đây còn có Tâm Ngọc trà nhằm thể hiện tâm sức của những người khuyết tật với sự tinh tế và chu đáo trên từng khâu chế biến. Trà mạn Tâm Ngọc mang đến vị đậm đà, để lại hậu vị tốt. Đồng thời, uống trà với lượng vừa đủ sẽ giúp cho tỉnh táo, ngăn ngừa bệnh tim mạch, ung thư.
Hiện nay, doanh thu của HTX Tâm Ngọc là hơn 2 tỷ đồng/năm và tạo công ăn việc làm cho khoảng 50 người, chủ yếu là người khuyết tật tại địa phương với mức lương từ 2,5 đến 8 triệu đồng/người/tháng. Tổng diện tích vùng nguyên liệu của HTX là 62ha, trong đó ở Sóc Sơn là 12ha và Tuyên Quang là 50ha.
Chị Bùi Thị Hưng, một người khuyết tật ở xã Đông Xuân chia sẻ: Trước đây, tôi chỉ ở nhà làm vườn thu nhập không có mấy, từ khi vào HTX làm việc tôi có công việc phù hợp với sức khỏe, được giao lưu sinh hoạt với mọi người khiến tôi rất vui và thêm yêu đời.
Không khí làm việc hăng say của HTX Tâm Ngọc.
Ngoài ra, trên các thửa ruộng chị Thuần còn trồng cây ăn quả như mít, ổi, đu đủ để tạo bóng mát cho thảo dược phía dưới và thu hoạch quả lấy ngắn nuôi dài. Vào mùa ổi chị Thuần thu được 3 tạ mỗi ngày, số tiền bán ổi được chia đều cho các xã viên.
HTX Tâm Ngọc còn tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội, hỗ trợ người yếu thế như cùng Ban Thanh niên Khuyết tật thuộc Thành đoàn Hà Nội tổ các chức chương trình thiện nguyện cho trẻ em nhiễm HIV và trẻ em khuyết tật ở huyện Ba Vì. Sự kiện đã bán được 2.000 sản phẩm trà túi lọc và 50% số tiền đã được trích tặng công tác thiện nguyện.
Đặc biệt, giữa năm 2023 có một đoàn khách từ Mỹ đã bay đến Việt Nam và đến thăm HTX Tâm Ngọc. Họ đã tìm hiểu quy trình sản xuất các loại trà của HTX từ khâu trồng nguyên liệu, chế biến và đóng gói và họ đã bàn với chị Thuần về việc nhập khẩu trà thảo dược này sang thị trường Mỹ trong tương lai. “HTX Tâm Ngọc sẽ nỗ lực đưa các sản phẩm trà Việt ra thị trường thế giới, chúng tôi cũng sẽ cố gắng để nâng chất lượng sản phẩm lên OCOP 5 sao trong thời gian tới”, chị Thuần chia sẻ.
Nguyễn Duy Khánh