Ngày 16/10, báo Tiền Phong tổ chức Tọa đàm "Phòng chống buôn lậu các sản phẩm thuốc lá: Giải pháp chính sách phù hợp" nhằm tăng cường tuyên truyền về phòng chống tác hại của thuốc lá, phòng chống buôn lậu thuốc lá, xây dựng hành lang pháp lý trong quản lý thuốc lá mới.
Ngày 16/10, báo Tiền Phong tổ chức Tọa đàm "Phòng chống buôn lậu các sản phẩm thuốc lá: Giải pháp chính sách phù hợp" nhằm tăng cường tuyên truyền về phòng chống tác hại của thuốc lá, phòng chống buôn lậu thuốc lá, xây dựng hành lang pháp lý trong quản lý thuốc lá mới.
Phát biểu tại Toạ đàm, Phó Tổng Biên tập báo Tiền Phong Lê Minh Toản cho biết, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã có hiệu lực 11 năm. Thời gian qua, chúng ta đã làm những gì, các quy định của Luật đã đi vào cuộc sống ra sao; tác hại của thuốc lá như thế nào… là những câu chuyện cần bàn, đặc biệt về ảnh hưởng của thuốc lá đối với thế hệ trẻ, học sinh, sinh viên.
Nhà báo Lê Minh Toản - Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong - phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: Mạnh Thắng.
“Chúng ta thấy rằng, đó chính là một cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại, trong đó có thuốc lá. Luật đã có hiệu lực 11 năm, nhưng vẫn chưa thực sự phát huy hiệu quả như kỳ vọng. Nguyên nhân tình trạng này là gì. Công tác truyền thông về phòng chống tác hại thuốc lá ra sao; việc lượng hoá tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ con người như thế nào, bởi còn nhiều quan niệm khác nhau”, nhà báo Lê Minh Toản nói.
Hiện nay có thế hệ thuốc lá mới, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng khiến cơ quan chức năng “gian nan” hơn trong quản lý, giới truyền thông bối rối, bởi chưa lượng hoá được, chỉ mặt đặt tên những loại thuốc lá này, tình trạng buôn lậu rất phức tạp…
Khoảng 10 năm trở lại đây, xuất hiện trên thị trường “chợ đen” hai loại thuốc lá mới là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng (gọi chung là thuốc lá thế hệ mới), chiều hướng ngày càng gia tăng.
Ông Thân Đức Công - Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường, Tổng cục Quản lý thị trường. Ảnh: Mạnh Thắng
Qua thống kê, kiểm soát, từ năm 2020 đến quý I/2024, cơ quan chức năng đã xử lý trên 700 vụ liên quan thuốc lá thế hệ mới, xử lý và tiêu huỷ hàng hoá trị giá khoảng 10.000 tỷ đồng. Số lượng này chiếm 10% tổng số vụ liên quan đến thuốc lá nói chung, nhưng giá trị hàng chiếm trên 80%. Từ tháng 1/2023 đến nay, cơ quan chức năng đã kiểm tra, xử lý trên 400 vụ. Gần đây, ở Hưng Yên, lực lượng Quản lý thị trường phối hợp với công an kiểm tra 1 vụ có trên 163.000 sản phẩm, gần 10 tấn phụ kiện các loại kèm theo.
Về vấn đề hàng thuốc lá nhập lậu qua biên giới, mỗi năm trung bình thuốc lá nhập lậu gây thất thu 10.000 tỷ đồng cho nền kinh tế.
Ngoài ảnh hưởng đến kinh tế, các chuyên gia đều nhấn mạnh thuốc lá thế hệ mới có tác hại đến sức khỏe người sử dụng và môi trường xung quanh. Thuốc là thế hệ mới được kinh doanh phổ biến trên không gian mạng. Các đối tượng buôn bán giao dịch sử dụng dịch vụ xe công nghệ như grab để giao hàng nên khó xác minh. Mặt hàng được cất giấu ở nhiều nơi, không tập trung, khó phát hiện. Nhiều đối tượng có dấu hiệu làm giả bán ra thị trường nên chất lượng sản phẩm không được kiểm soát.
Đặc biệt, Phó Vụ trưởng Vụ xã hội (Văn phòng Quốc hội) Nguyễn Hồng Ngọc nhấn mạnh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hiện nay, vẫn còn khoảng trống về pháp lý của các cơ quan quản lý nhà nước về giải pháp quản lý thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng.
Đối với thuốc lá nung nóng bản chất có nguyên liệu thuốc lá, giống với thuốc lá điếu truyền thống nhưng khác về cơ chế. Thuốc lá nung nóng sử dụng cơ chế làm nóng gián tiếp, không đốt cháy, bản chất là quá trình oxy hóa với tốc độ đủ lớn để giải phóng nhiệt. Đây là điểm khác biệt so với thuốc lá truyền thống. Còn đối với thuốc lá điện tử nguyên liệu là từ dung dịch, có thể có hoặc không có nicotine.
Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã có đánh giá nồng độ, chất độc hại hoặc có tiềm năng gây hại trong khí hơi sinh ra từ các sản phẩm thuốc lá. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa nhận định được sản phẩm thuốc lá nào ít gây hại hơn.
Trung tá Nguyễn Minh Tiến, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an thành phố Hà Nội cho rằng các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ngày càng phổ biến. Đôi khi thuốc lá thế hệ mới bị các đối tượng buôn lậu pha cần sa khiến người sử dụng bị gây nghiện. Điều đáng nói, thuốc lá điện tử đang xâm nhập vào trường học, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, lối sống của học sinh.
Tại Tọa đàm, các đại biểu cho rằng rất cần có hành lang pháp lý và hệ thống văn bản đồng bộ, chính sách phù hợp và chế tài xử lý đủ mạnh đối với việc quản lý, xử lý vi phạm mặt hàng thuốc lá điện tử, tạo sức ren đe, để kiểm soát, tiến tới đẩy lùi việc buôn lậu nói chung và đối với mặt hàng thuốc lá nói riêng.
Kim Anh